Door Sylvia Mesesi
Aan het hoofd van deze onderhandelingen staat het Internationaal Onderhandelingsorgaan (INB), een groep die tot taak heeft de Overeenkomst op te stellen en de discussies tussen landen in goede banen te leiden. In wezen fungeert het INB echter als brug tussen de leiding van de WHO en de lidstaten en helpt het de details van dit verdrag vorm te geven.
Onlangs hield het INB zijn 12e bijeenkomst (INB 12) en dit is wat er gebeurde.
INB 12
De meest opvallende uitkomst van INB 12 (gehouden in november en december) was dat de onderhandelaars geen consensus, of algemene overeenkomst, konden bereiken om de Pandemieovereenkomst af te ronden. Dit betekent dat ze hun doel, om de Overeenkomst op tijd klaar te hebben voor een speciale zitting van de Wereldgezondheidsvergadering (WHA), die gepland stond voor december van dit jaar, niet hebben gehaald.
Om te begrijpen waarom dit belangrijk is, moeten we kijken naar de WHA zelf. Dit is het besluitvormingsorgaan van de WHO en bestaat uit ministers van volksgezondheid van over de hele wereld. De WHA komt gewoonlijk elk jaar in mei bijeen en bespreekt daar de wereldwijde gezondheidskwesties.
Tijdens de 77e WHA van dit jaar in mei werden echter controversiële wijzigingen aangebracht in de Internationale Gezondheidsrichtlijnen (IHR). Dit document beschrijft hoe landen moeten reageren op noodsituaties rondom volksgezondheid. De Pandemieovereenkomst is toen echter niet afgerond, waardoor de onderhandelingen het hele jaar door zijn voortgezet.
Wat is de Pandemieovereenkomst?
De Pandemieovereenkomst, ook wel het Pandemieverdrag genoemd, heeft wereldwijd tot controverse geleid. Er wordt onder andere beweerd dat het de WHO ongekende macht zou geven over het wereldwijde gezondheidsbeleid. Als de overeenkomst wordt aangenomen, kan de WHO namelijk:
- Pandemieën uit te roepen en te beslissen wanneer een noodsituatie begint of eindigt.
- Verplichte maatregelen vaststellen die landen moeten volgen, zoals het blokkeren of uitrollen van vaccins.
- Beslissen welke “essentiële gezondheidsproducten” moeten worden verspreid, waaronder vaccins en medicijnen, maar ook zaken zoals abortuspakketten wanneer die “noodzakelijk” worden geacht.
Een van de belangrijkste onderdelen van het verdrag is de One Health-benadering, die de gezondheid van mens, dier en milieu als onderling verbonden beschouwt. Dit zou de bevoegdheid van de WHO kunnen uitbreiden naar gebieden zoals landbouw en milieu, wat vragen oproept over de werkelijke reikwijdte van haar bevoegdheid.
Een ander punt van zorg is het PABS-systeem (Pathogen Access and Benefit-Sharing). Dit systeem zou landen verplichten virusmonsters en ander biologisch materiaal te delen met elkaar tijdens uitbraken. Dit systeem zou echter ook kunnen regelen wie er profiteert van vaccins of behandelingen die op basis van deze materialen zijn ontwikkeld, wat vragen oproept over eerlijkheid en soevereiniteit.
Dr. Jane Smith, een analist op het gebied van wereldwijde gezondheid, merkte op: “Het One Health-kader kan de grenzen tussen gezondheids-, milieu- en landbouwbeleid doen vervagen, wat kan leiden tot problemen bij de implementatie en mogelijk een te grote reikwijdte.”
Voor meer informatie:
Wat is de volgende stap voor de overeenkomst?
Op dit moment ziet de toekomst van de Pandemieovereenkomst er onzeker uit. Er is een groeiende publieke weerstand, waarbij veel mensen zich zorgen maken over de mate van controle die de WHO zou kunnen krijgen. Hoewel de WHO volhoudt dat het verdrag niet bedoeld is om meer macht te krijgen, blijft het scepticisme groot.
Een andere factor die mogelijk invloed heeft op het lot van het verdrag is het veranderende politieke leiderschap in de VS. Nu president Trump weer aan de macht is, staat het verdrag voor extra uitdagingen. Tijdens zijn eerste ambtstermijn trok Trump de VS terug uit de WHO omdat hij zich zorgen maakte over de effectiviteit en vooringenomenheid van de WHO. Als hij dit opnieuw doet, kan het de impact van het verdrag verzwakken. Dit roept echter ook weer debat op:
- Zou uit de WHO stappen iets oplossen, of zou het de organisatie gewoon toestaan om door te gaan met het nemen van beslissingen zonder Amerikaanse inbreng?
- Of zou het erin blijven en aandringen op hervormingen op de lange termijn effectiever zijn?
Deze vragen blijven onbeantwoord en experts zijn verdeeld over de beste handelwijze. Sommigen beweren dat terugtrekking van de VS andere landen zou kunnen aanmoedigen om hun betrokkenheid te heroverwegen, wat ertoe zou kunnen leiden dat zij zich ook terugtrekken uit de organisatie. Anderen geloven dat actieve betrokkenheid en hervormingsinspanningen kunnen leiden tot een evenwichtigere, transparantere WHO.
Waarom is dit belangrijk voor u?
De Pandemieovereenkomst gaat niet alleen over regeringen, maar kan invloed hebben op het dagelijks leven van iedereen, van hoe we omgaan met toekomstige gezondheidscrisissen tot welke medicijnen of vaccins beschikbaar zijn. Strengere internationale reisregels of verspreidingsprioriteiten van gezondheidsproducten kunnen bijvoorbeeld rechtstreeks van invloed zijn op ons dagelijks leven. Het is dus belangrijk deze wereldwijde beslissingen te begrijpen en te volgen, omdat ze onze wereld vormgeven.
CCI zal de ontwikkelingen rond dit verdrag daarom op de voet blijven volgen. Zal er vooruitgang worden geboekt? Of zal publieke en politieke weerstand het tegenhouden? Alleen de tijd zal het leren.
Sylvia Mesesi is CCI Beleidsmedewerker Afrika