„Een deel van het Europees Parlement wil het liefst de toegang tot abortus overal garanderen.” Foto: het gebouw in Straatsburg waarin het Europarlement zetelt. beeld AFP, Frederick Florin
Door: Henk Jan van Schothorst en Wilmer Hak
Verschenen in het Reformatorisch Dagblad van 23 november 2024
Frankrijk verankerde het recht op abortus in de grondwet, het Verenigd Koninkrijk voerde bufferzones in en een deel van het Europees Parlement wil het liefst de toegang tot abortus overal garanderen.
Het recht op leven is een internationaal overeengekomen recht. Met betrekking tot abortus is dat niet het geval. Wanneer desondanks op nationaal niveau abortus als recht wordt erkend, kan een persoon daar rechten aan ontlenen. Deze rechten kunnen dan echter ook andermans rechten beperken.
Bufferzones rond abortusklinieken zijn hier een voorbeeld van. Door het instellen van een gebied waarin waken of demonstreren tegen abortus verboden is, probeert men een ongehinderde toegang tot abortus te garanderen, hoewel dit de vrijheden van anderen kan indammen.
Gevangenisstraf
Terwijl zulke bufferzones in Nederland nog op gemeentelijk niveau bepaald worden, gebeurt dat in het buitenland steeds meer op nationaal niveau. Het protestverbod geldt dan voor alle abortusklinieken, waarbij de inspraak van lagere overheden zoals gemeenten rond dit verbod niet of minder zwaar meeweegt.
Australië was een voorloper. Sinds 2021 hebben alle Australische staten bufferzones. Canada, Nieuw-Zeeland, Ierland en de Verenigde Staten hadden ook al langer soortgelijke maatregelen om beïnvloeding rond abortusklinieken te voorkomen, al verschillen de maatregelen erg per staat of regio.
Welke gevolgen het beïnvloeden van mensen rond een abortuskliniek heeft, verschilt ook sterk per land. Waar men binnen Nederlandse gemeenten opgepakt kan worden of in het ergste geval een gebiedsverbod kan krijgen, lopen in Canada de boetes op tot 1000 dollar. In Australië kan men zelfs een gevangenisstraf van zes maanden krijgen.
Privacy
De steeds zwaarder wordende straffen zijn echter niet het grootste gevaar achter de invoering van bufferzones. Nu meer landen, waaronder Nederland, landelijke wetgeving rond bufferzones overwegen, worden de landen die ze al ingevoerd hebben als voorbeeld genomen. Hierbij komt wel een groot gevaar om de hoek kijken. In deze landen worden bufferzones namelijk gerechtvaardigd als bescherming van de privacy en veiligheid van vrouwen die een abortus overwegen. Elke vorm van demonstreren of waken bij abortusklinieken tast deze rechten aan, zo redeneert men, en is dan ook verboden.
Het valt te begrijpen dat het openlijk beledigen, uitschelden of bedreigen van mensen onder dit gedrag valt. Vandaar dat zulke gedragingen volgens het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in vergaande gevallen ingeperkt mogen worden.
Wat in sommige landen in die bufferzones echter ook strafbaar wordt gesteld, is het uitdelen van flyers of het louter spreken over abortus. In Australië ging de rechter zelfs zo ver dat hij het stil gebed binnen die zones als strafbaar, intimiderend en bedreigend gedrag beschouwde.
Dit valt eveneens terug te vinden in de Britse wetgeving rond bufferzones. Het stil bidden en vasthouden van een Bijbel wordt hier zelfs als mogelijke vorm van angst zaaien bestempeld.
Vrijheden
Hoe zit het dan met de fundamentele vrijheden, zoals die van godsdienst, betoging en vergadering? Hoewel deze grondrechten inderdaad in de internationale verdragen en in de grondwetten van betrokken landen gewaarborgd zijn, kunnen deze beperkt worden op grond van de proportionaliteitstoets. Deze toets bepaalt of de inbreuk op een fundamenteel recht noodzakelijk en gepast is. Wanneer dat het geval is, dan is de inbreuk toegestaan.
Veel westerse rechtbanken stellen de laatste jaren dat bufferzones aan deze toets voldoen. De psychische en emotionele impact van wakers op mensen die gebruik willen maken van abortus zou te groot zijn. Uit onderzoek kan deze bewering echter niet worden bewezen.
De impact van een gedwongen abortus op vrouwen kan echter wel bewezen worden uit onderzoek. Voor deze vrouwen kan het waken bij een abortuskliniek in het bijzonder een tegenwicht en steunpunt bieden. Mogelijk beschermt het hen tegen emotionele schade na een abortus of voorkomt het een abortus. Vandaar dat er altijd een aanzienlijke groep vrouwen is geweest die aangeeft dankbaar te zijn met de hulp van wakers vanwege het informeren over de alternatieven. Bufferzones ondermijnen deze hulp en daarmee ook het recht van deze groep om toegang te krijgen tot informatie over andere mogelijkheden.
Toekomst
Vergaande beperkingen van de geloofsvrijheid en andere vrijheden, zoals de bufferzones, worden op internationaal niveau steeds vaker geprezen als de nieuwe standaard. Op de gevolgen daarvan moeten wij ons als christenen voorbereiden.
Christian Council International zet zich daarom al jarenlang in om deze ontwikkelingen tegen te gaan en de norm van Gods Woord en het internationaal recht staande te houden. Dit kan bijvoorbeeld door in gesprek te gaan met landen en hun vertegenwoordigers bij de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties, wanneer ze langs de periodieke meetlat voor nakoming van mensenrechten worden gelegd.
Natuurlijk moeten haatzaaien en intimidatie altijd worden afgewezen. De stap om respectvol waken of stil bidden hieronder te laten vallen, kan en mag echter niet gezet worden. De wereld moet de waarde van het gebed en het leven doorgronden, dan zal ze het waken in een heel ander perspectief gaan zien!
Henk Jan van Schothorst is directeur, Wilmer Hak beleidsmedewerker Genève van Christian Council International.