Door Wilmer Hak
Dit droevige bericht veranderde echter naar een ander niveau toen de media de ouders de schuld begon te geven van de dood van hun zoontje. Hoewel difterie niet de primaire doodsoorzaak was en later onderzoek de ziekteverwekker niet kon aantonen, kregen de ouders de schuld omdat ze hun kinderen niet tegen difterie hadden laten vaccineren.
Deze zaak kwam daarnaast ook in een stroomversnelling toen het Ministerie van Volksgezondheid een commissie bijeenriep om een nieuw kader te creëren rondom vaccinatie en ouderrechten. Volgens dit nieuwe kader kan een arts, wanneer ouders weigeren een kind te laten vaccineren, hierover een rapport indienen bij de rechtbank met een verzoek om vaccinatie te verplichten. Verstrekkende gevolgen dus.
Nieuwe balans
Ouderrechten en gezondheidszorg zijn altijd al een lastig onderwerp geweest waarop geen eenduidig antwoord mogelijk is. De balans tussen de keuzevrijheid van de ouders en levensreddende medische handelingen kan soms moeilijk te maken zijn. Het afwijzen van levensreddende operaties en bloedtransfusies bijvoorbeeld op grond van ethische of persoonlijke overtuigingen kan beschouwd worden als een individueel recht, maar in hoeverre mag deze vrijheid ook het gezin beïnvloeden?
Wanneer we de wettelijke kaders van verschillende landen bestuderen, zien we verschillende ontwikkelingen op dit gebied. In de Verenigde Staten legt de rechtbank steeds meer een nadruk op de rechten van ouders rondom gezondheidszorg, alhoewel vaccinatievereisten voor schoolkinderen in sommige staten wel toegestaan zijn. Hierin verschilt het overigens ook per staat of men op basis van religieuze of filosofische overtuiging kan worden ontheven van de verplichting.
Waar de rechtspraak de ouderrechten benadrukt, vergroot de wetgever juist de rechten van kinderen in het beslissen over medische zorg en vaccinaties. (Afbeelding: in de groene staten hoeven jongeren geen toestemming te hebben van hun ouders om gebruik te maken van algemene gezondheidszorg)
Aan de andere kant van de oceaan worden ouderrechten vooral bezien vanuit de rol van de overheid. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens beoordeelde bijvoorbeeld dat een nationale vaccinatieplicht noodzakelijk kan zijn om de gezondheidszorg te beschermen. Dit is met name relevant nu steeds meer Europese landen strengere vaccinatiewetten invoeren om het vertrouwen in de gezondheidszorg te versterken.
Kortom, ouderrechten worden aan de ene kant opgewogen tegen kinderrechten en aan de andere kant tegenover de rol van de overheid. In beide gevallen is het echter duidelijk dat ouderrechten en de vrijheid om op religieuze of medische gronden vaccins en andere ingrepen te weigeren, het onderspit delft.
Politiek beleid
Christian Council International erkent het belang van enige overheidscontrole op medische gezondheidskwesties wanneer het gaat om medisch erkende, levensreddende ingrepen. We zijn echter bezorgd over de trend waarbij ouderrechten en beslissingen, gebaseerd op redelijke ethische en religieuze bezwaren worden genegeerd door (inter)nationaal beleid.
Dit is met name zorgelijk gezien de roep om vaccinatiemandaten steeds zichtbaarder wordt binnen internationaal beleid. In de Europese Unie werkt de EUVABECO (European Vaccination Beyond COVID) bijvoorbeeld samen met landen om vaccinatiestrategieën te verbeteren en in Duitsland is een proef gestart met een optionele digitale Europese Vaccinatiekaart (EVC).
Daarnaast worden door de Wereldgezondheidsorganisatie ook reisbeperkingen en verplichte vaccinaties voor het betreden van gebouwen gestimuleerd. Het Pandemieverdrag en de amendementen van de Internationale Gezondheidsrichtlijn, die dit beleid uitstippelt, schijnt hiermee een licht op het toekomstige nationale beleid.
Alternatieven
Christian Council International is ervan overtuigd dat vaccinatieverplichtingen en digitale vaccinatie kaarten niet de nieuwe standaard moeten worden. Daarnaast erkennen we dat in sommige gevallen, waarbij vitale, medische bewezen handelingen worden afgewezen, ouderrechten legitiem mogen worden beperkt. In het algemeen blijven het echter de ouders die het legitieme recht krijgen om te beslissen of zij en hun kinderen gebruik zullen maken van deze behandelingen.
CCI pleit daarom actief binnen internationale organisaties voor de bescherming van ouderrechten. Door juridische ondersteuning te bieden aan overheden kan dit beleid verzacht of voorkomen worden. De nadruk ligt hierbij op het feit dat geen enkel gezin mag geconfronteerd worden met (inter)nationaal beleid dat hun keuzevrijheid tot het weigeren van preventieve gezondheidszorg beperkt.
Conclusie
De noodzaak van de bescherming van de keuzevrijheid van ouders rondom preventieve gezondheidszorg wordt zichtbaarder als we terugkeren naar Letland. Kort na het overlijden van hun zoon werden de moeder en de vader in voorlopige hechtenis vastgezet en werd een strafrechtelijke procedure tegen hen gestart. De voogdij over de andere kinderen werd tijdelijk ingetrokken maar gelukkig later weer teruggegeven. De toekomst van het gezin blijft echter onduidelijk.
Deze trieste zaak en de verandering in het internationale beleid laten zien dat de onrechtmatige druk op gezinnen toeneemt. Juridische ondersteuning en belangenbehartiging ter bescherming van familierechten is daarom crucialer dan ooit. CCI blijft zich daarom inzetten voor deze missie, gedreven door de hoop dat gezinnen kunnen blijven gedijen en hun essentiële rol in de samenleving kunnen blijven vervullen.
Wilmer Hak is CCI Beleidsmedewerker Genève